By Maleksabet Ebrahimi
2nd Jun 2025
ده درویش در گلیمی بخسبند و دو پادشاه در اقلیمی نگنجند.
سعدی علیه الرحمه شاعر و دانشمند بزرگ قرن سیزدهم میلادی– هفتم هجری) در کتاب گلستان، باب اول (در سیرت پادشاهان) فرموده است : ده درویش در گلیمی بخسبند و دو پادشاه در اقلیمی نگنجند.
مفهوم این جمله بطور خلاصه این است که درویشی، و پایبند نبودن به دنیا برایتان رهائی و قناعت پیشگی به ارمغان می آورد و لذا انسانها را در کنار هم قرار میدهد، در حالی که قدرت و سلطنت، وجود حتی دو نفر را در یک کشور برنمیتابد.
مفهوم و تفسیر جملۀ سعدی:
در این جمله، سعدی به یک واقعیت ظریف و زیبا در مورد زندگی اجتماعی و سیاسی اشاره دارد:
اینکه ده درویش در گلیمی بخسبند(بخوابند) یعنی ده انسان بی ادعا و درویش مسلک میتوانند با قناعت و رضایت، در یک گلیم یا فرش دستباف پشمی سادۀ روستائی بخوابند و با هم بسازند و در آرامش زندگی کنند.
امّا در مقابل، «دو پادشاه در اقلیمی نگنجند» یعنی دو پادشاه یا دو فرد قدرتمند، حتی اگر یک کشور (اقلیم) پهناور در اختیارشان باشد، باز هم در کنار هم نمیگنجند و همیشه درگیر حسادت، رقابت، و جنگ قدرت میشوند.
پیام اخلاقی و اجتماعی:
این جمله، تضادِ بین فروتنی و سادهزیستی (درویشی) و جاهطلبی و تکبر (سلطنت) را نشان میدهد. سعدی با زبان تصویرگرانه خود، به ما یادآوری میکند که:
✅ قناعت و دل ساده، آرامش و همزیستی میآورد.
✅ جاه طلبی و حرص دنیا، حتی در بزرگ ترین فضاها، جای سازش و محبت را تنگ میکند.